Abenduaren 3a Euskararen eguna da, eta horrekin bat egiteko egitasmo desberdinak abiatu ditugu AMUGEn. Horietariko bat izan da gertuko bi neska ijito euskaldunei elkarrizketa egitea: Violeta, AMUGEko langilea; Siria, DBH 4. mailako ikaslea eta Isabel, DBH 2. mailakoa.
Haien testigantzek adierazten dute ijito gazteentzat oso inportantea dela ikasketak euskaraz egiteko eskubidea gauzatzea baina, hala ere, ez dutela espaziorik klasetik kanpo euskaraz bizitzeko. Hala, premiazkoa deritzogu hizkuntza normalizazio politiketan antiarrazismoa eta kulturaniztasuna txertatea eta, batez ere, hezkuntza eta auzo segregazioarekin bukatzea.
Zer harreman duzue euskararekin? Egunerokoan erabiltzen duzu, eskolaz kanpo?
Violeta: Euskararekin izan dudan harremana akademikoa izan da beti, eta horregatik ez dut erabiltzen egunerokoan. Eskolan nagoenean bakarrik erabiltzen dut. Baina egoera hau triste jartzen dit eta gustatuko litzaidake euskera gehiago erabiltzea.
Siria: Institutoan guztia euskaraz ikasten dut eta, irakasgaiak euskaraz direnez, egunero hitz egiten dut irakasleekin euskaraz. Eremu akademikotik kanpo ez naiz ohituratzen hitz egitera, baina batzuetan bai egiten dut.
Isabel: Ez dut harreman oso handia euskararekin. Eskolaz kanpo ez dut erabiltzen; etxean ez dut hitz egiten nire aita eta nire amak ez dakitelako.
Zergatik gustatzen zaizu euskera?
V: Euskera gustatzen zait oso hizkuntza polita iruditzen zaidalako. Gainera, zorionekoa eta harro sentitzen naiz euskera hitz egiteaz.
S: Hizkuntza polita da. Gure hirian bakarrik hitz egiten denez, hizkuntza interesgarria da.
I: Gustatzen zait txikitatik euskaraz hitz egiten dudalako, eta orain institutuan hitz egin behar dut eta ohitzen naiz. Gainera gauza asko egin ahal ditut: Go!azen ikusten dut eta liburuak irakurtzen ditugu klasean.
Zer ematen dizu euskarak? Ze ate irekitzen ditu?
V: Euskarak, beste gauza askoren artean, aukera gehiago ematen dizkizu lan-munduari begira zeren eta lanpostu askotan ezinbestekoa da euskara jakitea.
S: Nire ustez, ondo dago hizkuntza berri bat jakitea, gauza berriak ikasteko. Adibidez, lanpostuetan ate gehiago ireki ahal dizkizu. Hizkuntza gehiago jakiten badituzu, jende gehiagori lagundu ahal izango diozu.
I: Euskarak ate asko irekitzen dizkit: lan egiteko aukera gehiago ematen dizkit eta gaztelania ez dakien pertsona batekin euskaraz hitz egin ahal dut. Gainera, lagunak egin ahal ditut, hizkuntza bat baino gehiago dakit, eta eskola guztietan ikasi ahal dut.
Zer oztopo sumatzen dituzu ijitoen artean euskara gehiago erabiltzeko? Eta gazteen artean?
V: Ikusten dudan arazorik handiena da ikastetxe segregatu batzuetan ez dagola D ereduan ikasteko aukerarik ezta irakasgai moduan ikasteko aukerarik. Eta, ikastetxe publikoak izanik, ez dira aukera berdinak ematen. Bestalde, ikasteko aukera duten gazteen artean ikusten dudan arazorik handiena ikastetxe ez diren espazioetan praktikarik ez izatea da.
S: Ijito gehienek ez dutela Euskadiko gure hizkuntza ikasteko aukerarik ere izan. Eta gazteengan interes falta ikusten dut.
I: Ijitoek ez dute euskaraz hitz egitea defendatzen. Kalo hitz egiten dugunez, zailagoa egiten zaigu beste hizkuntza batean hitz egitea. Gainera, ijitoa bazara eskolan ez dizute hainbeste hitz egiten euskaraz. Etxean familiak ez daki euskaraz beraz ezin digute lagundu etxeko lanekin. Gazteok normalean ohituta gaude gazteleraz hitz egitera familiak erakutsi digulako.
Zer mezu zabalduko zenuko euskararen alde egiteko?
V: Euskera oso hizkuntza polita eta gu, ijito euskaldunak bezala, harro egon behar gara euskeraz jakiteaz eta hitz egitea.
S: Nire mezua izango litzateke dena errazagoa izango dela ijitoontzat hizkuntza gehiago ikasten baditugu, horrek lagunduko digulako etorkizunean gustuko ditugun ofizioetan lan egiteko.
I: Esango nuke bakarrik gazteleraz ez hitz egiteko, euskara ere erabiltzeko. Euskarak ate asko zabaltzen ditu, bakarrik gazteleraz hitz egitea baino gehiago. Gainera, ona da hizkuntza asko jakitea.